Orpheus Magazine: Theater voor de jonge ziel

Theater voor jongeren van 14+ moet aansluiten bij hun wereld.

Marij Wools, Orpheus’ coördinator jeugd educatie en programmeur Nicky van Rossum gingen in gesprek met de cultuurcoördinatoren van drie Apeldoornse middelbare scholen (het Christelijk Lyceum, het Veluws College Walterbosch en het nieuwe UDO) over wat er leeft onder young adults. In samenspraak met die scholen komen dit voorjaar twee makers en gezelschappen naar Orpheus.

De voorstellingen snijden thema’s aan waarin veel jongvolwassenen zich kunnen herkennen, zoals buitengesloten zijn, armoede en de weg naar zelfstandigheid.

Er zijn zowel school- als avondvoorstellingen. Want de thema’s zijn niet alleen interessant voor tieners, maar ook voor hun ouders en grootouders.

< Nieuws & Stories

BIRDS van Dalton Jansen en DOX

Op eigen benen

Dalton Jansen (30) is danser, dansdocent en vooral een zeer talentvolle choreograaf. Met het Utrechtse collectief DOX maakte hij Birds, dat in 2022 zowel de ‘Zilveren Krekel’ als de ‘Jonge Zwaan’ won, theaterprijzen voor de meest indrukwekkende jeugdvoorstelling.

“Ik ga niet zo lekker op machtsspelletjes en privileges. En dat straalt mijn werk ook vaak uit. Ik vertel persoonlijke verhalen. Urban contemporary noemen ze mijn dansstijl. Ik meng de dans van de straat uit mijn jeugd – hip-hop, breakdance – met de tambú, de rauwe dans uit Curaçao, met traditionele westerse dansstijlen, met spoken word en theaterteksten. Dat alles ben ik.

In mijn choreografieën zie en voel je mijn achtergrond als kind van Antilliaanse ouders, mijn jeugd en cultuur, mijn emoties en ervaringen als zwart mens. Dans is voor mij nooit: ‘we gaan lekker zitten, wijntje erbij’. Nee, ik wil met mijn werk bevragen, emotioneren en beelden oproepen die je raken.

De uitdaging die ik altijd aanga is hoe ik mijn gevoelens moet vertalen naar de dansers die het moeten uitvoeren. Hoe wil ik dat ze bewegen? Snappen ze wat die bewegingen zeggen over mijn belevingswereld? Begrijpen ze mijn danstaal en hoe ik wil communiceren met het publiek? Dat hoeft niet alles te begrijpen; dans maakt ook energie los als je dat even niet doet.

Birds is een van mijn meest persoonlijke voorstellingen geworden. Ik groeide op in een jeugdzorginstelling en keek vaak uit het raam, naar de vogels buiten. Vogels zijn vrij, maar zijn wel de hele dag bezig hun eten bij elkaar te sprokkelen. Dus hoe zou het mij vergaan als ik eenmaal op eigen benen kwam te staan? In Birds stel ik de vraag hoe je als kind naar de toekomst kijkt als je geen veilig nest hebt gehad. Als je in een instelling woont ben je altijd een buitenstaander. Ik heb voor deze voorstelling ook jongeren gesproken uit diverse jeugdzorginstellingen en die verhalen heb ik in deze voorstelling vertaalt. Over dromen en wensen, over vleugels uitslaan en hopen dat je kunt vliegen.”

ARM MET EEN DURE SMAAK van Gavin-Viano en HNT-jong

Verborgen armoede

Gavin Viano (34) studeerde in 2020 af als regisseur aan de Toneelacademie Maastricht. Zijn werk is persoonlijk en zeer uitgesproken. In Arm met een rijke smaak (live rich or live lonely) van HNTjong vertelt hij welk effect armoede op jongeren heeft.

“Kunst en theater kunnen een gesprek op gang brengen. Ze geven nieuwe inzichten. Dat geeft me als maker en regisseur macht. Ik ben me daar van bewust. Ik heb de mogelijkheden mijn kijk op onze wereld en mijn gevoel over deze tijd op het toneel te delen. Ik heb geen social media daarvoor nodig. Ik maak iets, je kunt komen kijken en het is aan jou hoe het voortleeft. Dat vind ik magisch.

Mijn thema’s zijn persoonlijk. Arm met een dure smaak is gebaseerd op mijn eigen jeugd in Rotterdam-Oost. Ik groeide er op met een alleenstaande Surinaamse moeder, een 11 jaar oudere broer en 16 jaar oudere zus. Ik had niet eens door dat we arm waren. Mijn moeder zorgde ervoor dat we daar niet mee werden belast. Het is een jongerenvoorstelling, met veel dans en muziek. Waarin drie tieners zich rijk voordoen, maar hopen dat niemand doorheeft dat ze thuis hun lunchbox niet gevuld krijgen. Dat ze geen vaste veilige woonplek hebben en zich constant anders voor moeten doen.

Ik ben een millennial. Ik behoor tot de eerste generatie die de privileges van voorgaande generaties niet meer heeft, die aan het kortste eind trekt. Dat klinkt verbitterd, maar dat ben ik niet. Mijn generatie is zich ervan bewust dat we de mouwen moet opstropen, willen we de wereld verbeteren. Ik steek zelfbewust mijn vinger op en nodig je uit om samen tot oplossingen te komen. Heftige tijden brengen heftige thema’s, maar ik breng ze altijd warm en met humor...

Ik ben een zwarte queer man in een patriarchale witte wereld. Ik pas niet in dat hokje, ik verzet me en breek eruit. Activisme zit wel in mijn bloedlijn, ja. Een basisbehoefte in je leven is toch dat je jezelf kunt zijn, dat je kunt ontdekken wie je bent en wat je wilt. Mijn voorstellingen trekken een divers publiek. Jong en oud, mensen van kleur. Op de festivals Boulevard en de Parade was mijn voorstelling altijd uitverkocht. Ik vind het tof dat publiek niet altijd gelijkgestemd is, dat het schuurt en dat het toch geraakt wordt.”